„Zamansiz“lari tanirmisiniz?

Zamani, zamaninda kim kesitlere bölüp bölüp dagitmis bize, kim yazmis bu kurallari, hangi yasta nelerin yapilmasi gerektigi konularina kim yormus kafayi böyle detay detay…

Neden bu büyümüs olup olmama isine hep baskalari karar vermis bizim icin, „daha kücüksün, anlamazsin“ „bu yastan sonra mi?“  „koca kadin oldun, hic yakisiyor mu“ gibi gerekli yola sokma görevlerini kimler kime devretmis?

Mesela herkes sizden cocuk olmanizi bekledigi sirada büyümüssünüdür ama siz.. „Cocuktur anlamaz“in yaninda konusulanlari dinleyen kulaklar,büyüklerin birbirlerine söylediklerinin arkasina gizlenmis söylenmiyenleri de, söylenmemis sözlerin sesini de duyuverir…gözlerin sessiz gülüslerine ve aglayislarina tanik olur. Büyüklerin aralarinda koca koca cümlelerle konusup anlatamadiklarini, tek cümlede anlativerir.

Gelgelelim bir kardesiniz varsa eger, yasiniz kac olursa olsun su cümle kacinilmazdir „Ama sen büyüksün, …..“, üstelik kardesiniz ayni yasa geldiginde „o daha kücük ama“  durumunda olup, siz gene büyük olacaksinizdir… Baskalari karar vermistir hangi durumda kücük hangi durumda da büyük oldugunuza…

Isin en zor dönemi sanirim ergenlik dönemi denen, benim kozadan cikmak diye adlandirdigim zamana denk gelir..Burda kimse bilemez iste cocuk mu(-yum), büyük mü(-yüm), … yolu bu dönemecten gecen, en büyük gelgiti yasar icinde,   büyümenin, -nedense o dönemde büyümek özgürlesmekle esit tutulur-, özgürlesmenin kanatlarina tutunup ucma duygusuyla, evdeki kanatlarin altina saklanip cocuk kalma icgüdüsü birbiriyle savasip durur, o da etrafiyla… Siz de veremezsiniz  o karari bir türlü, bir gün karsinizda kollarinizin arasina siginmis bir yavru, ertesi gün tüm dünyaya meydan okuyan bir asiyle karsi karsiya olmak en cetin, sinir sistemi dayaniklilik sinavlarindan biridir anneler icin sanirim…

Aslinda kimsenin karar verememe nedeni, bu dönemin bir köprü olmasinda yatar, cocukluktan yetiskinlige gecen köprüdür bu. Her yolcu icin, cevre sartlarinin da etkiledigi zorlu bir gecittir bu. Ama sürec tamamlanip da köprüden karsiya gecildiginde, artik büyüklerin dünyasina adim atilmis kabul edilir, yeni gelen kutlanir ve ona büyümüs olmanin erdemleri anlatilir. Ilk zamanlarin ürkekligine ve cekingenligine kisa bir dönem göz yumulsa da, kisa sürede yeni döneme alişmasi beklenir yeni gelenin. Gözler üzerindedir simdi, verilen kararlar dogrultusunda; ya henüz erken ya gittikce gec kalmakta, ya da artik büyümüs olunur birdenbire… Artik yolun bu kismindaysaniz, hep cok dikkatli olmak zorundasinizdir; attiginiz adimlara, verdiginiz kararlara, gülmelerinize, coskulariniza, asklariniza, giyiminize kusaminiza, is yerindeki halnize tavriniza, sadece size ait sandiginiz gündelik yasantiniza… Zira büyümüs olmanin gerekliligini yerine getirenler, sizi sikica kontrol eder ve yeri geldiginde de uyarirlar „kac yasina geldin, büyü biraz“ diye… Caktirmadan bu yoldan dönüs var mi diye aramaya girisilir ama yol cikislari tutulmustur, aninda geri döndürürler sizi… Gizli gizli kacanlarin hikayeleri anlatilir hep, derin sohbetlerde…bazen yüksek sesle ayiplanip, icteki sesle imrenerek…

Bir de o köprünün üstünde, köprüden önce son cikis levhasini kacirmayip sivisanlar vardir, karsiya gecmeden… Köprünün karsi tarafindakiler, bu „yoldan cikanlara“ bulunduklari yerden, seslerinin yettigince seslenip, dogru yola sokmaya calisirlarsa da nafile bir ugrastir bu… Onlar bambaska bir sesin cagrisinda cizerler rotalarini, kendi gönül seslerinin. Onlarin rotasinda kendi kurallari hüküm sürer. Yaşsiz insanlar cumhuriyetidir burasi, her yaştan kisiyle arkadastir onlar, her yaştadirlar cünkü. „Zamansiz“lardir onlar, kendi zamanlarina kendileri karar verirler. Onlarin yasini hic bir zaman da tahmin edemezsiniz, hic bir estetik müdaheleye gerek duymadan isildar onlarin gözleri. Yaşlari ne üniversiteye başlamaya, ne aşik olmaya, ne kelebeklerin pesinden kosmaya, ne kumdan kaleler yapmaya, ne yalinayak dansetmeye ne de hayata sil baştan baslamaya engel degildir. Bu yüzden de yaraticidir onlar, kurallari yikmakla baslar yaraticilik cünkü. Kendi hayatlarinin devrimcisidirler, bazen baskalarinin da. Etrafiniza bakin, yasaminizi işiklandiran, sizi hic yoktan güldürebilen, en umutsuz aninizda sizi cesaretlendiren, yasamin renklerini elinizden tutup gözlerinizin önüne seren, yasami hangi sinavlardan gecmis olursa olsun kendi rengârenk kalmis ve isigini etrafina vermeye devam eden kimler var. Iste onlar, köprüden önce son cikişi kacirmayip, kendi yollarina sapmis olanlardir. Ve bu dünyayi bize güzel kildiran da onlarin varligidir.

En basta annem ve babam olmak üzere, coklar onlar beni hayatimda. Ben dogdugumdan itibaren kendimi onlarin cumhuriyetinde buldum, sonra da hep öyle dostlarim oldu. Bu yüzden de sanirim, ben de bir türlü yasimin kadini olamadim, etrafimda gözetleyenim, denetleyenim olmadi ki hic. Bana yakisan yakismayan levhalari hic takilmadi. Onlarin isigi, yaraticiligi, renkleri hayatima hep yeni yeni tatlar, renkler katti, hep umutlu olmami sagladi, cesaretimi körükledi. Bu yüzden hayatimin tüm „zamansiz“larina koca bir tesekkür yolluyorum, beni böylesine sansli kildiklari icin.

Sanirim gene onlarin sebebiyle olacak, yaklasan yeni yasimin, bana mi ait olduguyla ilgili ciddi süphelerim var hala...:)

*Fotograf; hayran oldugum Iris Apfel, kendi deyimiyle en yasli teenager... (1921)